چگونه یک تلسکوپ بسازیم ؟ در این مقاله می آموزیم که چگونه تلسکوپ ساده بسازیم منظور یک تلسکوپ ساده نیوتونی با دو عدسی است.
ابتدا بهتر است درباره تلسکوپ بیشتر بدانیم:
تلسکوپها به طور کلی در دو گروه شکستی ، بازتابی تقسیم میشوند که پیشتر مقالات متنوعی در وبسایت در مورد هر کدام از آنها درج نموده ایم. (مدلهای ترکیبی هم ترکیب شکستی و بازتابی است که در این مقال نمیگنجد.)
بطور اجمالی عرض میشود که: در تلسکوپ شکستی وظیفه جمع آوری نور را یک عدسی کوژ (محدب) بر عهده دارد که به آن عدسی شیئی میگویند. و در تلسکوپ بازتابی ، این وظیفه بر عهده یک آئینه کاو (مقعر) سپرده میشود.
در تلسکوپ شکستی عدسی شیئی در ابتدای لوله تلسکوپ قرار میگیرد و با استفاده از پدیده شکست نور در شیشه (لنز) ، پرتوهای نور را در کانون خود جمع آوری میکند.
ولی در تلسکوپ بازتابی آئینه در انتهای لوله قرار دارد و از طریق بازتاب نور پرتوها را باز تابانده و در کانون خود جمع آوری میکند.
آئینه های تلسکوپ بر خلاف آئینه های معمولی که در زندگی روزمره مورد استفاده قرار میگیرند از پشت آئینه نشده اند بلکه (با استفاده از تبخیر جامدات در خلا) سطح جلویی شیشه را با دو لایه بسیار نازک یکی از آلومینیوم بسیار خالص و دیگری از یک ماده سخت و شفاف (به منظور محافظت از لایه اول) میپوشانند. به این عمل اصطلاحاً کوتینگ میگویند.
به این ترتیب نور به محض برخورد به آئینه ، بدون آنکه وارد شیشه شود ، باز میتابد. از آنجائیکه استفاده از یک عدسی ساده بعنوان عدسی شیئی باعث تجزیه نور و ایجاد هاله ای رنگی در تصویر میشود ، عدسی شیئی یک تلسکوپ شکستی خوب را از ترکیب دو عدسی کوژ و کاو با جنس های مختلف و مخصوص می سازند و به آن عدسی آکروماتیک میگویند.
(ولی بایست توجه داشت که این ترکیب از عدسی ها بسیار گران تر میباشند و در تلسکوپ های مرغوب و حرفه ای از آنها استفاده میشود.)
عدسی چشمی: پس از آنکه شیئی تلسکوپ تصویر جسم دور دست را در کانون خود ایجاد کرد به کمک یک عدسی ، آن تصویر را بزرگ می بینیم به این عدسی ، چشمی میگویند زیرا مقابل چشم قرار میگیرد.
عدسی چشمی میتواند یک عدسی کوژ و یا یک عدسی کاو باشد. هر گاه از یک عدسی کوژ بعنوان چشمی استفاده کنیم تصویر نهایی معکوس ولی در عوض میدان دید وسیع خواهد بود.
استفاده از یک عدسی کاو بعنوان چشمی اگر چه تصویری مستقیم ارائه میکند اما میدان دید بسیار محدود خواهد بود. معمولا برای رسیدن به کیفیتی بالاتر به جای یک عدسی از ترکیب چند عدسی استفاده میکنند که در نهایت به جای یک عدسی ساده ولی با کیفیت بسیار بالا کار خواهد نمود.
حال وقت آنست که تلسکوپ آزمایشی خود را بسازید.
همانطور که در اول مقاله عرض شد برنامه ما ساخت یک تلسکوپ شکستی ساده است.
برای ساخت این تلسکوپ از یک عدسی کوژ با فاصله کانونی ۳۰۰ میلیمتر بعنوان عدسی شیئی و یک عدسی با فاصله کانونی ۲۰۰ میلیمتر بعنوان چشمی استفاده میکنیم. (برای تهیه عدسی ها اینجا کلیک نمائید).
این دو عدسی باید به فاصله مناسب از یکدیگر قرار گیرند و در عین حال امکان نزدیک و دور شدن به هم را نیز داشته باشند.
بنابراین احتیاج به دو لوله پلاستیکی یکی به قطر ۶۰ یا ۶۵ میلیمتر و دیگری به قطر ۴۰ میلیمتر (برابر با قطر عدسی های خود دارید). میتوانید از لوله پُلیکا که در ساختمان سازی برای انتقال فاضلاب استفاده میشود ، استفاده کنید.
عدسی بزرگتر (عدسی شیئی) در لوله ای به قطر ۶۰ تا ۶۵ میلیمتر و عدسی کوچکتر (عدسی چشمی) را در لوله دیگر با قطر ۴۰ میلیمتر قرار داده سپس با چسب حرارتی (تفنگی) و یا با کمک نوار لنت برقکاری محکم کنید.
اکنون احتیاج به یک مبدل دارید تا بتوانید لوله کوچکتر را در مرکز لوله بزرگتر نگهدارد و در عین حال امکان جابجایی این دو نسبت به یکدیگر را فراهم آورد.
ابتدا سر دیگر لوله بزرگتر را با یک قطعه چوب ضخیم ببندید و سپس در مرکز آن سوراخی به قطر ۴۰ میلیمتر ایجاد کنید تا لوله کوچکتر بتواند در آن قرار گیرد و جابجا شود. (مانند شکل زیر)
تلسکوپ خود را آزمایش کنید.
برای آزمایش تلسکوپ ، عدسی شیئی را به طرف جسمی واقع در دور دست و عدسی چشمی را مقابل یکی از چشمان خود قرار دهید و دو لوله را آنقدر نسبت به یکدیگر جابجا کنید تا تصویر واضح و شفاف گردد. (به اینکار فوکوس کردن میگویند.)
سخن پایانی
انتظار نداشته باشید که با این کاردستی بتوانید اجرام آسمانی را به خوبی رصد کنید و تصویر خوبی از ماه و ستارگان به دست آورید زیرا عدسی های این تلسکوپ ، عدسی هایی ارزان قیمت هستند که تنها روش عملکرد تلسکوپ را در عمل توضیح میدهند و در ضمن تصویر نه چندان بدی از اجسام دور دست ایجاد میکنند که جالب توجه میباشد.
برای ساخت یک تلسکوپ خوب باید هزینه های بیشتری صرف قطعات اپتیکی مانند عدسی های آکروماتیک و چشمی های مرکب و سه پایه ای ایستا برای جلوگیری از لرزش دست ، نمائید.
امیدوارم این مقاله کمکی باشد برای ساخت یک تلسکوپ خانگی ساده و در صورت نیاز به تلسکوپهای شرکتی میتوانید از بخش تلسکوپ هم بازدید نمائید. سعی ما بر این بوده است که کاربردی ترین و ارزانترین تلسکوپ ها را در اختیار علاقمندان به طبیعت آسمان شب بگذاریم.
شاد و پیروز باشید.
با سلام و درود. عکسی که قرار دارید به عنوان طرز کار عدسی های تلسکوپ اشتباهی داره و اون هم این هست که عدسی مقعر پرتوهای واگرا رو موازی نمیکنه. بلکه پرتو های هگرا رو موازی میکنه. یا باید عدسی چشمی رو هم از نوع محدب انتخاب می کردین یا به گونه ایی شکل رو می کشیدین که پرتو ها پس از خروح از عدسی شیئی وقتی هنوز همگرا هستند و کانونی نشده اند به عدسی مقعر برسند و عدسی مقعر آنهارا به صورت موازی به بیرون بفرستد.
درود
ضمن تشکر از نکته سنجی شما ، تصاویر بصورت شماتیک درج شده و البته عملکرد عدسی محدب و مقعر هنگام تابش نور در این مطلب توضیح داده شده است. غرض شمایل کار بوده و هست. با اینحال فرمایش شما نیز متین است و با همکاران در میان گذاشته و در صورت امکان ، تصویری دقیق تر و مناسب تر درج خواهد شد. سپاس از توجه شما
سلام
از کجا میشه عدسی تهیه کرد؟؟؟ هیچ جا پیدا نکردم
درود
در وبسایت یک مدل عدسی معرفی شده که مناسب ساخت تلسکوپ آموزشی ست. برای تهیه کیت ساخت تلسکوپ اینجا کلیک فرمائید.
(نکته: این کیت شامل دو عدد عدسی ست که هر دو محدب هستند بنابر این مانند برخی تلسکوپ های ارزان قیمت شکستی ، تصویری وارونه نمایش میدهند که برای رویت آسمان مشکلی ایجاد نمیکند)
همچنین میتوانید از عینک سازی ها هم لنز عینک برش نخورده تهیه کنید و آنرا بعنوان عدسی استفاده نمائید.
موفق باشید
سلام ممنون از مطلب و سایت بسیار خوبتون
دوتا سوال داشتم
اولی که برای من سوال مهمی هست اینه که عدسی ها رو از کجا تهیه کنم چون هر جا گشتم نبود
دوم اینکه ایا میتونیم خودمون تلسکوپی با بیش از دو عدسی بسازیم؟
ممنون میشم پاسخ بدید
درود
از اظهار لطف شما ، سپاسگزاریم.
در مورد عدسی ها هم از تامین کننده مان پرس و جو میکنیم شاید بتوان تهیه کرد. عمدتا وارداتی هستند. میتوانید از عینک فروشی ها هم عدسی خام (برش نخورده) عینک رو هم برای این مورد استفاده کنید.
ساخت تلسکوپی با بیش از دو عدسی نیازمند ساخت بدنه ای فلزی بوده و قطعاتی که بتواند سیستم فوکوس تلسکوپ را ایجاد نماید و هم چنین هم خط نمودن عدسی ها هم در کارخانه ها توسط لیزر انجام میگیرد.
خلاصه عرض کنیم: ساخت تلسکوپ بمعنای واقعی کلمه ؛ سخت است و فقط همین تلسکوپ های ساده با دو لنز را میتوان با تنظیم فاصله کانونی ، ساخت و استفاده نمود.
موفق باشید
سلام ممنون از مطلب بسیار مفیدتان خواستم ببپرسم آیا میشه از لنز های تله زوم دوربین های انالوگ به صورت ترکیبی اقدام به تهیه تلسکوپ نمود .
البته بدلیل داشتن لنز های مرغوب انها بنده یک لنز تله هانیمکس ۳۲ میلیمتر و یک ضریب لنز 3x دارم گفتم اگه امکانش هست از اونها استفاده بهینه بکنم .
درود و سپاس از ارسال نظر خوبتون
راهنمای فوق روش ساخت یک تلسکوپ ساده با دو عدد لنز است که هر کسی از عهده آن بر می آید و ارزان هم هست. در مورد لنز تله و اگر بتوانید دقیقا همراستا با آن لنز ، چشمی را قرار دهید ، یک دوربین تک چشمی متوسط ایجاد نموده اید (چون لنز اصلی ۳۲ میلیمتر است و قطر چندان قابل توجهی ندارد) که میتواند بعنوان تلسکوپ هم ازش استفاده کرد اما اگر مقصودتون تخریب بدنه لنز تله باشه و بخواهید عدسی رو از درونش خارج کنید ، کار اشتباهی ست. (بهتر است لنز تله تون رو توی اپلیکشین دیوار بفروش بگذارید و آنرا بدین شکل خراب نکنید)
بهر روی با آزمون و خطا و همراستا نمودن لنز درون یک مقوای دور پیچ شده هم میتوانید تست کنید که آیا تصویری مطلوب بدست مییاید یا خیر.
موفق باشید
مطالبتون بسیار مفید و آموزنده بود ممنونم.در ضمن قیمت تلسکوپش چند در میاد؟
درود
قیمت چندان بالایی نخواهد داشت (در مقابل ارزانترین تلسکوپها)
کل چیزهایی که بایست تهیه کنید اینهاست: حدود ۷۰-۸۰ سانتیمتر متر لوله پلیکا در دو سایز – چسب حرارتی – یک قطعه چوب بعنوان مبدل و دو تا لنز ساده
بنظرم زیر ۵۰ هزار تومان در بیادش بیشترین قیمتش مربوط به لنزهاست.
موفق باشید
سلام. بجای لوله پلیکا میشه از لوله مقوایی هم استفاده کرد من یک فیلم تو نت ازش دیدم که هم ارزونتر میشه و هم برشش راحت تره. ممنون از مطلب خوبی که گذاشتید
درود
بله میتوانید از لوله های مقوایی یا پلاستیکی هم استفاده کنید حتی میتوانید از تلق های محکم و با سلیقه شخصی خودتان لوله بسازید. این کاملا سلیقه ای هستش فقط دو تا مورد رو بایست مد نظر قرار بدید یکی اینکه لوله شق و محکم باشه بطوری که وقتی تو دست میگیرید تو نره و عدسی ها توش لق نزنند و دوم اینکه لوله رنگش تیره باشه تا نور محیط از بیرون داخلش تابیده نشه. بهترین تصویر رو وقتی میگیرید که نور مزاحمی در کار نباشه و فقط نوری رو از چشمی ها ببینید که از عدسی جلویی (شیئی) تابیده شده باشه.
بله کاملا سلیقه ای هستش من خودم لوله پلیکا رو به مقوا ترجیح میدهم چون برای برش لوله پلیکا میشه از اره آهن بر استفاده نمود اما مقوا رو که با اره ببرید ریش ریش میشه و فقط میشه با کاتر (تیغ موکت بری) اونها رو برید که هم زیاد خوب از آب درنمیادش و هم خودم بشخصه از تیغ موکت بری خاطراتی خوشی ندارم.
شاد باشید
با سلام
ممنون از مطلب خوبتون فقط یک سوال داشتم در مورد طول لوله ها چیزی دستگیرم نشد و در رابطه با مبدل از این تبدیل های لوله پلیکا بجای چوب هم میشه استفاده کردش.
ممنونم
درود
در مورد طول لوله ها به فاصله کانونی عدسی هاتون مربوط میشه و در مثال ما که فاصله کانونی شیئی ۳۰۰ و چشمی ۲۰۰ میلیمتر بوده ، میتوان نتیجه گرفت که طول این تلسکوپ چیزی در حدود ۵۰ سانتیمتر (۵۰۰ میلیمتر) خواهد بود
پس با توجه به تناسب طول کلی به فاصله های کانونی و با کمی اضافه کردن ، طول هر لوله را تعیین میکنیم
مثلا طول لوله شیئی را ۴۰ سانت و لوله چشمی را ۳۰ سانت در نظر میگیریم و در آخر برای کم کردن وزن و تعادل بهتر وقتی تصویری واضح دریافت کردیم میتوانیم اضافات لوله را با اره آهن بُر اره و حذف نمائیم.
راه دیگر پیدا کردن طول لوله اینست که دو عدسی را در یک امتداد در دست ها بگیریم و از چشمی ، شیئی را دنبال کنیم و ببینیم در چه فاصله ای از یکدیگر تصویری واضح میدهند (البته اینکار کمی سخت تر میباشد و بنظر بنده همان توجه نمودن به فاصله کانونی عدسی ها بهترین راه است که بایستی هنگام خرید عدسی از فروشنده آنرا سوال کنید یا از روش دوم آزمون و خطا استفاده نمائید.)
در مورد مبدل هم بله میتوانید اگر تبدیل مناسبی پیدا کردید که لوله در آن لق نزند ، میتوانید از آن بهره ببرید. هدف اصلی استفاده از تبدیل در مرکز قرار گرفتن عدسی چشمی است.
با تشکر از بازخورد خوبتون